حجامت و بادکش

حجامت چیست ؟

به یک روش درمانی سنتی موجود در طب اسلامی گفته می‌شود که برگرفته از روش قدیمی‌تر در طب سنتی چین است. در طب سنتی به معنی ایجاد خلا بر روی نقاط خاصی از پوست بدن با وسیله‌ای همچون بادکش است که برای رسیدن به اثرات درمانی خاصی انجام می‌شود در حجامت قبل از ایجاد خلا خراش‌هایی روی سطح پوست ایجاد می‌شود تا ایجاد خلا منجر به خروج خون از بدن شود. حجامت از روش‌های باستانی درمان است که علاوه بر چین در یونان نیز توسط بقراط به عنوان یک روش درمانی ذکر شده است. حجامت علاوه بر جهان اسلام، در اروپا نیز مورد استفاده می باشد و امروزه حجامت در کشورهای عربی و مسلمان مقبولیت بیشتری دارد. مقبولیت حجامت در میان مسلمانان ناشی از حدیث‌هایی است که از پیامبر اسلام در توصیه به حجامت نقل شده است.
حجامت اصطلاحا به روشی ازخونگیری اطلاق می شودکه جهت درمان بعضی ازبیماریها بکار می رود ودارای سابقه تاریخی هفت هزارساله می باشدوبه عنوان یک سنت الهی درروایات وسیره پیامبران وائمه اطهار(ع) مطرح گردیده وجزءاحکام امضائی اسلام است ودرطب سنتی به عنوان رکن درمان به حساب می آید به زبان علمی ازحجامت به (scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq )تعبیر می شود
حضرت محمّد (ص)میفرمایند : حجامت شفاست!

رسول اکرم (ص) در حدیث شب معراج می فرمایند :
وقتی به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از من گذر نکرد مگر این که گفت : ای محمد حجامت کن و امتت را به حجامت و خوردن سیاهدانه امر بفرما.
بحار الانوار ج 62 ص 300 باب 89

 ------------------------------------------------------------------------------------

 سیر تاریخی و علمی حجامت در تمدن بشری

حجامت نام یک روش درمانی است که بر اساس قدیمی ترین سند موجود از ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مقدونیه انجام می شده است و بعدها از مقدونیه به یونان باستان رخنه کرده و در آن زمان شاخص پزشک بودن ، حجامت کردن و داشتن ابزار آن بوده است

برخی ذکر کرده‌اند که اصول طب سوزنی و حجامت از آنجا گرفته شد که در عصر ما قبل تاریخ متفکران متوجه شدند که وقتی سربازی در میدان جنگ مورد اصابت سنگ ،‌ چاقو یا شمشیر قرار گرفته و زخمی برمیدارد ، به علت همین زخم،‌ بسیاری از بیماریهای قبلی او بهبود می‌یابد . این کشف بزرگ به ‌آنها آموخت که با فرو بردن سوزن و تیغ زدن میتوان برخی از امراض را شفا بخشید و به همین علت ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ،‌ سوزنهای فلزی در چین و شاخه های حجامت در ایران وارد اصول درمان گردیده و طب سوزنی و حجامت رواج پیدا کرد .

چینیها در بدن ۶۰۰ نقطه اسرار آمیز پیدا کرده بودند و اطبای سنتی ایران نیز نقاط متعددی از بدن را برای حجامت پیدا کرده هر ناحیه را برای معالجه یک مرض بخصوص حجامت می کردند .
اوراق پاپیروس که از عصر باستان بدست آمده نیز نشان می دهد که حدود ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ، حجامت امری رایج بوده است . همچنین در کتاب آیورودا ( طب سنتی هند ) که مربوط به متجاوز از ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است ، در مورد حجامت و اثرات درمانی آن بحث شده است . ( ۱ )
و اما بقراط که حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح زندگی میکرده است ، با روشهای مختلف حجامت کاملا آشنا بوده و در آثار خود به موارد استفاده و منع استفاده آن اشاره کرده است . جالینوس نیز ۱۲۰ سال بعد از میلاد مسیح مطالب متنوعی در مورد حجامت در آثار خود بیان کرده است . بنابراین حجامت در جهان سابقه ای دیرینه دارد .
با ظهور اسلام ، حجامت مورد تایید و تاکید فراوان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام قرار گرفت . ( بیش از ۶۰۰ روایت در مورد حجامت جمع آوری شده است .)
پیامبر اکرم در روایتی که در نهج الفصاحه آمده پنج چیز را از سنتهای پیامبران الهی معرفی کرده اند که عبارتند از :
حیاء ، حلم ، حجامت ، مسواک و عطر زدن .
در روایت دیگری امام علی علیه السلام می فرماید:
(( ان الحجامه تصح البدن و تشد العقل . )) ( ۲ )
(( بدرستیکه حجامت بدن را سالم و عقل را نیرومند می گرداند . ))
در قرن ۱۶ میلادی ، حجامت امری رایج در کشورهای اروپایی بود. پزشکان معروفی در این قرن از جمله Fallopio ، Dallacroce و Vidius هر کدام ابزار خاصی برای آن ابداع کرده بودند . از اوایل قرن بیستم تا کنون نیز حجامت عمدتاً از سوی مراکز درمان طبیعی ( Heilpractiker ) در آلمان انجام می شود و بعضی از پزشکان طب جدید هم به این امر مبادرت می ورزند .
این در مورد جایگاه و تاریخچه حجامت در جهان بود.
اما در ایران نیز حجامت جایگاهی ویژه در فرهنگ مردم داشته و به عنوان سنتی موکد جزء اعتقادات مردم بوده است. بزرگسالان خود حجامت کرده و در بهاران کودکان خود را ملزم به انجام حجامت می کرده اند .
مردم بر اساس توصیه رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرمود : (( بهترین عید ، عید حجامت است )) عید خون گرفته ، روز مشخصی از سال را برای این کار تعیین می کردند . ))
ابوعلی سینا در کتاب قانون ، حجامت را از ارکان درمان محسوب کرده و تقریباً‌ برای درمان تمام بیماریها حجامت و بادکش (Cupping) را تجویز کرده است وی می گوید :
(( اگر حجامت بین دو کتف انجام گیرد، فوائد زیر را در بردارد: گرانباری دو ابرو و سنگینی پلک ها را از بین می برد و گرمی چشم را رفع می کند، چرک کنار چشم را ازمیان برمی دارد و بوی بد دهان را می زداید. اگر حجامت بر یکی از دو رگ پشت گردن انجام شود، در زدودن حالت لرزه در سر و برای رخسار ، گوشها و چشمها ، گلو و بینی فوائدی در بردارد . حجامت بر ساق پا خون را تصفیه می کند و اگر خون حیض بند شده باشد ( آمنوره) آن را باز می کند. حجامت در زیر زنخ (چانه) برای دندانها ،‌ رخسار و گلو مفید است و دماغ و آرواره ها را تصفیه می کند. حجامت ناحیه کمر ، برای رفع دملها و جوشهای ران سودمند است و برای نقرس ، بواسیر، پاغر ( ستبر شدن ساق پا ) ، بادهای مثانه و رحم و خارش پشت فایده دارد. حجامت اگر در پائین زانو انجام شود، جهت دملهای بدخیم و زخمهای مزمن در ساق و پا فایده دارد. حجامت برقوزک پا برای حالات بند آوردن خون حیض، عرق النساء ( سیاتالژی ) و نقرس مفید است .
زکریای رازی حجامت را به عنوان روش درمان زکام و آلرژی معرفی کرده می گوید :
(( اما کسانی که رنج آنان از این بیماری افزون باشد، یعنی بدین گونه که سوراخ های بینی بسته شده و خارش داشته باشد و عطسه فراوان گردیده و آب از بینی فرو ریزد ، باید از داروهایی که قبلاً معرفی کردم و نیز از راه رفتن و عرق کردن در حمام و حجامت از ناحیه پشت استفاده کنند )) .

حکیم جرجانی نیز در کتاب ذخیره خوارزمشاهی که اولین و مهمترین کتاب طب سنتی به زبان فارسی است، فصل مشخصی را به حجامت اختصاص داده پیرامون قواعد و زمان مناسب آن سخن می گوید.
به خاطر همین تاکید پیامبر اکرم و ائمه معصوم علیهم السلام بر انجام حجامت و استفاده فراگیر طبیبان صاحب نام سنتی از این شیوه درمانی ، مردم ایران جایگاه ویژه ای برای آن قائل بودند بطوریکه دکتر پولاک طبیب ناصرالدین شاه در کتاب خود با عنوان (( ایران و ایرانیان )) که در سال ۱۸۶۵ در آلمان منتشر شده است می گوید:
(( بین دو استخوان کتف تقریباُ همه ایرانیان شیارهایی به چشم می خورد. در بدو امر خیال می کردم اینها آثار ضربه های چوب باشد تا این که دیدم ضربه چوب را فقط بر کف پا می زنند و از این لحظه دیگر متوجه اثر حجامت شدم . جریان حجامت کردن در سراسر مشرق زمین یکسان است و همان است که در مصر قدیم رایج بوده است . بخصوص اغلب حجامت را در مورد کودکان به کار می برند. ))
لازم به ذکر است که تحقیقات اخیر نشان داده است که حجامت موجب تقویت سیستم ایمنی می شود و این مسئله بخصوص در مورد کودکان که مستعد ابتلا به انواع امراض عفونی هستند حائز اهمیت است. زکریای رازی نیز در کتاب خود با عنوان جدری و حصبه توصیه می کند اطفال جهت پیشگیری از ابتلا به آبله حجامت شوند که این خود نشان از اعتقاد اطبای سنتی برنقش ایمنی زای حجامت است .
دکتر پولاک در ادامه می گوید :
(( غیر از بین دو کتف در سایر قسمتهای بدن نیز حجامت می کنند از جمله در پشت استخوان خاجی ( حجامت کمر ) ، در مفاصل ، روی طحال و ...
و اما حادثه مهم در مورد حجامت در ایران ، مربوط به سال ۱۳۴۴ هجری شمسی است . در این سال و همزمان با وضع قانون نظارت بر درمان ، به شکل گسترده ای با حجامت مبارزه شد و ژاندارمها ، حجامها را در سراسر کشور دستگیر می کردند و بدین ترتیب این سنت درمانی پرسابقه بدون هیچ بررسی و تحقیق علمی ، از روند رفتارهای سنتی جامعه خارج شد و تنها در مناطقی از کشور که تحت تسلط کامل دولت نبود ، اجرا میشد و بالاخره به تناسب فراگیر شدن طب شیمیایی در سراسر جهان ونفوذ فرهنگ استعماری در جوامع مختلف که همراه با زدودن باورهای دینی و فرهنگی جوامع بود ،حجامت منسوخ شد وروشهای درمان دینی وسنتی از رفتارهای اجتماعی حذف گردید و نسل های جدید نیز به تدریج آن را فراموش کردند.
تا اینکه در سال ۱۳۶۴ در جمعی که به انگیزه کشف یک روش درمانی ساده ، ارزان و فراگیر تشکیل شده بود تا از طریق آن بتوان بخش عمده ای از مشکلات درمانی مردم جهان را درمان کرد سنت درمانی حجامت پیشنهاد و مورد توجه قرار گرفت و علیرغم جو فرهنگی و اجرایی نامناسب پیرامون حجامت ،اطلاعات مربوط به آن ساماندهی و ابزارهای اجرایی آن متناسب با شرایط روز طراحی گردید و پس از طی مراحل مقدماتی پژوهشی در سال ۱۳۶۹ در قالب موسسه تحقیقات حجامت ایران به ثبت رسید. به تدریج پزشکان عضو این موسسه شده و با مبانی و آثار درمانی حجامت آشنا شدند . سپس تعدادی از این پزشکان تحقیق پیرامون حجامت را موضوع پایان نامه خود قرار دادند. بعد از بدست آمدن نتایج علمی این پایان نامه ها ، سایر پزشکان بصورت روز افزون به عضویت موسسه تحقیقات حجامت ایران درآمدند که این روند همچنان ادامه دارد.
بدنبال رواج انجام حجامت در مطب پزشکان و عدم وجود دیدگاه شفاف و واقع بینانه پیرامون آن در دستگاه اجرایی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، بخشنامه هایی مبنی بر ممنوعیت حجامت صادر و موجب برخوردها و ایجاد مشکلاتی گردید که منجر به تشکیل ۷ پرونده قضایی علیه مجریان حجامت و محققین آن شد و تعداد زیادی از پزشکان نیز به دادگاه فراخوانده و محاکمه ولی اکثرا تبرئه شدند.
سرانجام بدنبال خلاف شرع شناخته شدن بخشنامه های وزارت بهداشت و ابطال آنها توسط دیوان عدالت اداری ، انجام حجامت در کشور رسمیت کامل یافت و به عنوان آخرین خبر وزارت بهداشت نیز اعلام آمادگی کرده است تا برای پزشکان پروانه انجام حجامت صادر نماید .
اما از بعد علمی طی سالهای اخیر و بدنبال تجدید حیات حجامت به عنوان یک شیوه درمانی ، پزشکان و متخصصان متعددی درمورد آن تحقیق و اظهار نظرکرده اند که در اینجا تنها دو مورد به عنوان نمونه ذکر می شود :
۱) نقش حجامت در درمان عوارض جانبازان شیمیایی :
آقای دکتر کدیور فوق تخصص در جراحی قلب و عروق می گوید :
((خود من در موقع جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۳ در مجروحین عزیز شیمیایی شده با گاز خردل وادم حاد ریوی و تورم شدید نسوج اندام مختلف ، عمل حجامت را توام با انداختن زالو به اعضاء‌ مبتلا ، در چند بیمار آلوده به سم خردل و کلر به کار بردم و نتیجه موفقیت آمیز بود . در جنگ ویتنام نیز در مجروحین و مبتلایان به ادم حاد ریوی حاصل از مصرف Agent orange = Dioxins عمل حجامت و فلبوتوبی نجات بخش بوده و شخصاً درچند بیمار مبتلا به ادم حاد ریوی به کار بردم .))

۲) تحقیقات جدید حجامت در آلمان :
یوهان آبل (johann Abele ) پزشک آلمانی در کتاب خود با عنوان (( حجامت شیوه درمان آزمون شده)) که در سال ۱۹۹۷ چاپ شده در مورد حجامت می گوید:
(( من اعتقاد راسخ دارم که نه تنها امروز بلکه برای همیشه ،‌ امر حجامت را در درمان بیماریها نباید نادیده گرفت . حجامت پدیده ای است که دخالت در خود تنظیم کردن کار و عملکرد بدن انسان دارد. امری که هرگز با روش های دیگر نمی توان آن را جایگزین کرد ... مطالعات ما نشان می دهد که در آلمان می توان ۷۵ درصد بیماریها را با شیوه های درمان طبیعی از جمله حجامت مداوا کرد . )) وی در کتاب خود از بیمارانی نام می برد که تنها با یک بار حجامت بیماری چندین ساله شان بهبود یافته است و می افزاید :
(( جان کلام این است که چگونه می توان شیوه درمانی که قادراست درکوتاهترین زمان ، بدون عوارض سوء جانبی و هزینه گران و وقتگیر باعث بهبود در یک مرحله شود را به این علت که متعلق به دوران قرون وسطی است نادیده گرفت و از کاربرد آن صرفنظر کرد ؟ )) وی ضمن مقایسه حجامت با سایر روش های درمانی اظهار می دارد :
(( پزشکی که با اثرات و کاربرد بادکش و حجامت در درمان بیماریهای گوناگون آشناست، در برخورد با هر نوع بیماری بدون تردید ،‌ ابتدا در اندیشه انجام حجامت است و بعد درمانهای دیگر زیرا در عمل و در شرایط امروزی و با تعدد مراجعات ثابت شده که بادکش و حجامت آسانترین و سریع ترین روش درمان است )) .یوهان آبل در کتاب خود به بررسی و تحقیق در مورد اثرات حجامت در مواضع مختلف بدن پرداخته است که در این قسمت بطور خلاصه به بیان برخی از نتایج تحقیقات وی می پردازیم :
الف) حجامت در ناحیه سه گوشه شانه :
از این ناحیه تمامی آسیب و التهابات ناحیه سر را می توان معالجه نمود . همچنین حجامت در این نقطه موجب درمان التهاب حلق و عفونت لوزه می شود . حجامت در این ناحیه برای درمان Epicondilitis و درد و تورم مفاصل کلاویکولار موثر است و موجب تسریع گردش خون در غده تیروئید می شود... کسانی که دچار افسردگی بوده خلق و خوی مساعدی ندارند را باید در این ناحیه تحت ماساژ و بادکش قرار داد.
فردی که بمدت چهار هفته دچار Tonsilitis و اکستراسیستول بود و با توجه به مصرف قابل ملاحضه ای از آنتی بیوتیک ها مداوا نگردیده بود ، یک روز بعد از حجامت در این ناحیه ، به آرامش و بهبودی قلب خود دست یافت و یک هفته پس از آن ، عفونت وی برطرف شد.
ب) ناحیه صفرا و کبد :
حجامت در این ناحیه عبور صفرا در مسیر خود را تسهیل می کند و در مورد سندروم post cholecystectomy سریعا موجب بهبودی می شود که کمتر روش درمانی با حجامت از این نظر قابل مقایسه است. حجامت دراین ناحیه همچنین اثرات درمانی بر آب مروارید و سینوزیت مزمن دارد .
ج) ناحیه ریه :
حجامت در این ناحیه موجب تسهیل گردش خون ریوی و آسان شدن عملکرد قلب راست شده و در مواردی مثل برونشیت، آسم و نیز عفونت ریه موثر است. کسانیکه دچار عفونتهای ریه هستند با حجامت مداوا می شوند . تجربیات Bochmann-Hufeland حاکی از موثر بودن حجامت در مبتلایان به پنومونی با تب بالا می باشد .
د) ناحیه کلیه و مثانه :
بعد از حجامت ناحیه صفرا مهمترین نقطه برای پاکیزه کردن بدن از مایعات مضر ، این ناحیه است . حجامت در این ناحیه انسداد در لوله های گلومرولار و استاز عروقی را برطرف می سازد و در نتیجه بیماریهای کلیه و بسیاری از بیماریهای مرتبط با عملکرد کلیه ها درمان می شوند. برخی دیگر از اثرات درمانی حجامت در این ناحیه عبارت است از : اکلامپسی، آسم و داغ شدن بدن هنگام یائسگی.
ه) ناحیه لگن خاصره کوچک و تخمدانها : برخی از اثرات حجامت در این ناحیه عبارتست از : تنظیم سیستم مثانه و کیسه صفرا ، تقویت جریان خون در لگن کوچک و تقویت غدد جنسی ، بهبود آرتروز کمر ،‌ باسن و زانو ،‌ درمان ناراحتی های دوران یائسگی ، فشار خون بالا ، دیسمنوره و آمنوره، بیماریهای پروستات ، هموروئید و ...
و) ناحیه کنترل فشار خون بالا :
حجامت در این نقطه برای رفع درد کمر و فشار خون بالا مطلوب است. معمولا فشار خون بین ۳۰-۱۰ میلیمتر جیوه کاهش می یابد و برای ماهها بدون تغییر می ماند لذا از میزان داروی مصرفی بیمار میتوان کاست. همچنین با انجام حجامت در این ناحیه معمولاً سرگیجه ، وزوز گوش و مشاهده اجسام فنری در جلوی چشم رفع می شوند.
دکتر یوهان آبل در کتاب خود همچنین به بیان و توضیح موارد متعددی از بیماران که با حجامت درمان شده اند پرداخته که توضیح همه آنها در اینجا میسر نمی باشد و علاقمندان می توانند به ترجمه این کتاب مراجعه کنند.
● سوال بزرگ تاریخی :

حال این سوال مطرح است که اگر واقعا طب سنتی روش موثری برای درمان بسیاری از بیماریهاست چرا به یکباره ترک شده است ؟ آیا مردم نسبت به گنجینه علمی خود دچار فراموشکاری شده اند یا برنامه خاصی برای نابودی آن اجرا شده است ؟ مطالعه کتاب « تاریخ طب در ایران» که نوشته دکتر سیریل الگود پزشک سفارت انگلیس در دربار قاجار است حقایق تلخی را بر ما روشن می کند . با خواندن این کتاب متوجه می شویم که استعمار اولین بار به وسیله طب خود وارد این مملکت شد و حذف طب سنتی بنا به اعتراف سیریل الگود و سایر مورخین و اطبای غربی حرکتی خزنده بود که طی دهها سال تلاش و برنامه ریزی بی وقفه حاصل شد و جهت این حرکت نیز از بالا به پائین بود یعنی ابتدا شاهان و شاهزادگان را متقاعد کردند ، بعد راه آموزش طب سنتی را مسدود و در نهایت مردم را مجبور به روی آوردن به طب شیمیایی کردند . سیریل الگود در کتاب خود می گوید :
« مبارزه با طب سنتی از زمان شاه عباس صفوی که مقارن با ورود کمپانی هند شرقی به ایران بود ، در دستور کار قرار گرفت لیکن به علت مقاومت مردمی هیاتهایی که در زمان صفویه به ایران می آمدند توفیقی به دست نیاوردند . »
پزشک کمپانی هند شرقی در آن زمان فردی بود به نام Fryer وی در مورد این ناکامی می گوید :
« اینها اصلا عادت ندارند با مطالعات و تحقیقات جدید پیشرفت کنند و از این جهت با همان تعصبی که به مقدسات متمسکند ، به اصول طب خود چسبیده اند . »
این سخنان علاوه بر اینکه عصبانیت این پزشک از اعتقاد مردم به طب خود را نشان میدهد ، بیانگر شدت اعتقاد مردم آن زمان به طب سنتی در حد باورهای مذهبی میباشد . آیا اگر مردم که طبیعتا همیشه به سلامتی خود علاقمندند از طب سنتی خود نتیجه نمی دیدند و از آن راضی نبودند چنین به آن پایبندی نشان می دادند ؟
بعد از دوران صفویه به دوران قاجار میرسیم . سیریل الگود در ادامه کتاب خود می گوید :
« ویژگی مهم دوران قاجار انتقال طب ابن سینا به طب هاروی و پاستور بود . هیاتهای نمایندگی که در این زمان به ایران می آمدند اغلب پزشک بودند و به این ترتیب طب غربی به ملایمت و آهستگی در سنگرهای طب سنتی نفوذ کرد . »
از این سخنان خزنده بودن و اینکه این حرکت یک حرکت جنگی و به قصد غلبه و تسلط فرهنگی بوده است روشن می شود . واضح است که برای غلبه بر یک ملت باید آن را نسبت به داشته های خود دچار خود باختگی کرد و کدام خود باختگی از این بالاتر که یک ملت بپذیرد که برای حفظ سلامتی و درمان خود محتاج به بیگانگان است ؟ پس وقتی در این سنگر تسلیم شود سایر سنگرها را راحت تر تخلیه می کند و دقیقا به همین علت است که هیاتهای نمایندگی غربی که به ایران می آمدند عمدتا از میان پزشکان انتخاب می شدند .
سیریل الگود زمانی این اعترافات را می گوید که اهداف استعمار در این مورد کاملا پیاده شده و کار از کار گذشته است وی اظهار می دارد :
« بدیهی است که اکنون دور نمای طب به نحو محسوسی تغییر یافته بود . ۵۰ سال آموزش بوسیله اساتید خارجی نسلی را پدید آورده بود که دید آنها کاملا با پدرانشان متفاوت بود . این نفوذ فرهنگ غربی به وسیله هیاتهای پزشکی در مراکز مختلف کشور تقویت شده بود و بزرگترین افتخار و اعتبار را در این مورد باید به این هیاتها داد. »
سیریل الگود آنگاه وضع قانون منع طبابت سنتی را به عنوان آخرین میخ تابوت ابن سینا معرفی کرده میگوید :
« در سال ۱۹۱۱ وضع قانون طبابت بر اساس دیپلم و مدرک صورت گرفت که می گفت : هیچکس در هیچ نقطه از ایران حق اشتغال به هیچ یک از فنون طبابت را ندارد مگر اینکه از وزارت معارف اجازه نامه گرفته یا تصدیق نامه از ممالک خارجه داشته باشد .
بدین ترتیب آخرین میخ تابوتی که حاوی جسد مرده طب سنتی بود کوبیده شد . سمت معلمی طب ابن سینا نیز منسوخ شد . تمام این اصلاحات نشان میداد که با سپری شدن دوره مجریان طب رازی و ابن سینا ، روشهای طبی منسوب به آنان نیز محکوم به فنا گردیده است . رسم دیرینه خدمت شاگردی نیز از بین رفت و حکیم ها دیگر نمی توانستند شاگردانی به سوی خود جلب و معلومات و تجربیات عملی خود را به آنها منتقل کنند . تمامی این پیشرفتها به وسیله سیاست اروپا به شدت کنترل می شد . »
ملاحظه می کنید که اصلا صحبت از یک حرکت علمی و یک جایگزینی منطقی در کار نیست و اصلا تحقیق و بحثی در تاریخ نمی بینیم که مقایسه ای میان طب رایج و طب سنتی انجام و رای به برتری طب رایج داده باشد .
آری این بود مختصری از حادثه نامیمونی که بر سر طب سنتی ما و مخصوصا حجامت رفته است و حجامت از آنجائیکه درمانی بدون داروست و هیچ وابستگی به خارج ندارد ، بیش از سایر روشهای درمان در طب سنتی مورد عناد و ستیزه جویی قرار گرفته و می گیرد .
علاقمندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانند به منابعی که معرفی شد مراجعه کنند .

در پایان ، لازم به ذکر است که ما منکر پیشرفتهای پزشکی رایج در زمینه جراحی ، ارتوپدی ، ابزارتشخیصی و خلاصه آنچه به مدد تکنولوژی و مهندسی پزشکی حاصل شده است نیستیم بلکه بحث بر سر این است که طب رایج در درمان بیماریهای مزمن « Chronic Disease» ناکام مانده و روز به روز این ناکامی ها و عوارض استفاده طولانی مدت از داروهای شیمیایی بیشتر رخ می نمایاند .
در چنین شرایطی احیاء طب سنتی یک ضرورت است که به قول سعدی :
کهن جامه خویش پیراستن
به از جامه عاریت خواستن
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : در شب معراج وقتی به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از ملائک از من گذر نکردند مگر اینکه گفتند ای محمد حجامت کن و امتت را به حجامت کردن و خوردن سیاهدانه امر بفرما . تفسیر المیزان سوره اسراء آیه ۱
پیامبر اکرم اکرم صلی الله علیه و آله : آنقدر جبرئیل در مورد حجامت به من سفارش کرد که فکر کردم مبادا واجب است . ( بحارالانوار ج ۶۲ ص ۱۲۶)
افراد زیادی در طی سالیان اخیر له یا علیه حجامت سخن گفته اند . عده ای گفته اند که حجامت یک امر اعتقادی است و چون سنت درمانی اسلام است نیاز به تحقیق و بررسی علمی ندارد و در سوی دیگر عده ای مخالفت را بدانجا رسانیده اند که می گویند چون حجامت از آن طرف مرز نیامده و جایگاهی در طب رایج ندارد ، اصلا نباید مورد دقت و بررسی قرار گیرد . بنابراین حجامت نیز مثل برخی مباحث دیگر گرفتار دینداران متحجر که بد دفاع می کنند و روشنفکران بی دین که اصلا دفاع نمی کنند شده است . به نظر می رسد برای رسیدن به قضاوت صحیح چاره ای نداریم جز اینکه از سیر تاریخی حجامت و جایگاه آن در گذشته اطلاع پیدا کرده و در قدم بعد به بررسی اثرات درمانی آن بر اساس اصول علمی امروز بپردازیم 

منابع:

دکتر رضا منتظر
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات حجامت ایران
منابع : Reference
۱- johann Abele,Daschropfen.Eine Be Wahrte Heil Methode , ۱۹۹۷
۲ ـ جزایری غیاث الدین ، زبان خوراکیها، انتشارات امیر کبیر ، ۱۳۵۴
۳ ـ ابن سینا ، قانون در طب ، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی ج اول
۴ ـ محقق مهدی ، تاریخ پزشکی در اسلام و ایران ، انتشارات سروش ۱۳۷۴
۵ ـ پایان نامه دکتر رضا منتظر با عنوان مقایسه ترکیب بیوشیمیایی خون وریدی با خون حجامت ، دانشگاه شهید بهشتی شماره ۷۵۲۲
۶ ـ جرجانی سید اسماعیل ، ذخیره خوارزمشاهی ، انتشارات انجمن آثار ملی
۷ ـ پولاک یا کوب ادوارد ، ایران و ایرانیان ، انتشارات خوارزمی، ۱۳۶۱
۸ ـ خیراندیش حسین، حجامت از دیدگاه اسلام ، انتشارات اسلامی ، چاپ اول ۱۳۷۷
۹ ـ طباطبائی علامه ، تفسیر المیزان ترجمه سید محمد باقر موسوی
۱۰ ـ زکریای رازی ، جدری و حصبه
۱۱ –الگود سیریل ، تاریخ پزشکی ایران ، انتشارات امیر کبیر ، ۱۳۷۱

منبع : انجمن درمانگران ایران

 ------------------------------------------------------------------------------------

  آداب حجامت

از آنجا که حجامت از جمله توصیه های دینی است ، لذا مانند بسیاری دیگر از آداب مذهبی جهت دستیابی به نتیجه بهتر مستلزم رعایت آداب و اصولی می باشد که در زیر به گوشه ای از آنها اشاره می نماییم .

۱- حجامت رو به قبله و به صورت چهار زانو انجام شود .
۲- حجامت کننده و حجامت شونده با وضو باشند و حجامت را با نام خداوند آغاز کنند .
۳- قبل از شروع حجامت حتماً آیه الکرسی تلاوت شود .
۵- ذکر صلوات به هنگام حجامت فراموش نشود .
۶- در صورت امکان حجامت در روزها و زمانهای توصیه شده انجام شود .
۷- پزشک و بیمار هر دو به این نکته توجه داشته باشند که پزشک و عمل حجامت هر دو تنها وسیله ای برای شفای بیماری است . مسلماً شفای هر بیماری تنها به خواست و اراده خداوند متعال انجام پذیر می باشد ” هوالشافی”
۸- بعد از انجام حجامت به فرد حجامت شونده تبریک گفته شود .
۹- قبل و بعد از حجامت خوردن انار در صورت امکان توصیه شده است . همچنین برای جبران ضعف احتمالی ، نوشیدن شربتی از عسل در پس حجامت توصیه شده است .
۱۰- حداقل تا ۱۲ ساعت پس از انجام حجامت جهت جلوگیری از عفونت زخم ، استحمام ممنوع می باشد .
۱۱- تا حدود ۱۲ ساعت پس از انجام حجامت باید از خوردن ترشی ، نمک و لبنیات پرهیز نمود
۱۲- قبل از انجام حجامت حتماً عینک از روی چشم برداشته شود .
۱۳- نگاه کردن به خون اول حجامت ـ بر طبق احادیث ـ مستحب و باعث روشنی و جلای چشم می شود .
۱۴- حجامت خانمها در دوران قاعدگی و به خصوص در اواخر این دوره ممنوع می باشد .
۱۵- تا ۱۲ ساعت قبل و بعد از حجامت نزدیگی صورت نگیرد .

 ------------------------------------------------------------------------------------

  روش انجام حجامت

در صورتیکه انجام حجامت برای فردی لازم و نافع تشخیص داده شود . فرد به حالت چهار زانو روی تخت می نشیند ( البته برخی معتقدند حجامت سر به صورت خوابیده و حجامت ساق ها به صورت ایستاده باید انجام شود )
سپس حجامتگر با یک لیوان یک بار مصرف(مخصوص حجامت ) را بر موضع حجامت قرار می دهد . آنگاه با دستگاه مکش ، هوای درون لیوان تخلیه می شود . خلاء ایجاد شده در لیوان و وجود فشار هوای محیط سبب کشیده شدن پوست بیمار به داخل لیوان می شود و لیوان در محل خود ثابت و مستحکم می شود . ( مقدار مناسب برای کشیدن شدن پوست به درون ظرف مکش به میزان ۱ تا ۵/۱ سانتی متر از بالاترین حد گنبد پوست مکیده شده تا لبه ظرف مکش است . )
عمل بادکشی به مدت ۳ تا ۵ دقیقه بر سطح پوست ادامه می یابد . این عمل علاوه بر ایجاد احتقان و التهاب در موضع ، باعث تجمع مواد سبک خون مویرگی در موضع حجامت می شود .
در ادامه حجامتگر لیوان را از موضع حجامت جدانموده و با یک تیغ یکبار مصرف چند خراش پوستی سطحی به عمق نیم تا یک میلی متر به صورت مایل در موضع حجامت ایجاد می نماید . سپس مجدداً لیوان مخصوص حجامت در موضع حجامت گذاشته می شود و خون توسط بادکش به لیوان حجامت مکیده می شود .
عمل تخلیه و بادکش ۳ تا ۵ مرتبه و هر بار به مدت ۳ تا ۵ دقیقه انجام می پذیرد . لذا عمل حجامت به طور متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طول می انجامد .
در مجموع مراحلِ انجام حجامت ، حداکثر ۵۰ تا ۷۵ میلی لیتر خون از بدن شخص خارج می شود . ( البته در حجامت سر ، کمر و ساقها معمولاً مقدار خون خارج شده کمتر است ) لازم به ذکر است بدن انسان قادر است در مدت زمان بسیار کوتاهی این مقدار خون را بازسازی و جایگزین نماید .

در اینجا ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد .

- عمل بادکشی در حجامت موجب بی حسی نسبی موضع می شود . لذا حجامت تقریباً بدون درد می باشد .
- به دلیل سطحی بودن خراشها ،موضع حجامت دچار خونریزی مجدد نمی شود . در بیش از یکصد هزار مورد حجامت انجام شده در شعب موسسه تحقیقات حجامت ایران حتی یک مورد خونریزی و عفونت موضع حجامت گزارش نشده است .
- در سطح پوست بدن انسان ، خطوطی فرضی موسوم به (( خطوط لانگر)) وجود دارد که اگر برشهای پوستی با زاویه ای خاص و به موازات این خطوط انجام شود ، اثر بسیار کمی از برش بر پوست باقی می ماند . با رعایت این اصل و ایجاد خراش با زوایای خاص ، حداکثر پس از یکماه ( با توجه به وضعیت پوست بیمار) از انجام حجامت ، هیچ اثری در موضع حجامت باقی نمی ماند .

 ------------------------------------------------------------------------------------

 سن مناسب برای انجام حجامت

در طب سنتی ، برخی حکما ـ از قبیل بوعلی سینا و جرجانی ـ حجامت را از ۲ تا ۶۰ سالگی تجویز نموده اند . اما در طب اسلامی شروع حجامت جهت پیشگیری، از ۴ ماهگی تجویز شده است . در حدیثی از پیامبر اکرم ( ص ) که در کتب گوناگون ـ از جمله استبصار جلد ۱ صفحه ۸۴ ـ وارد شده است ، ایشان به حجامت نقره در اطفال بالای چهار ماه به فاصله هر ماه یکبار توصیه نموده اند و آثار فراوانی برای آن ذکر نموده اند . ( البته فرمایش رسول اکرم (ص) در شرایط ایده آل می باشد )

همچنین در روایات اسلامی حدیثی مبنی بر عدم انجام حجامت در افراد کهنسال مشاهده نشده است . به عبارت دیگر حجامت محدودیت سنی ندارد .
حضرت امام رضا ( ع ) در رساله ذهبیه حجامت را در بالغین متناسب با سن فرد تجویز نموده اند . مثلاً حجامت برای فرد ۴۰ ساله هر ۴۰ روز یکمرتبه و برای فرد ۶۰ ساله هر ۶۰ روز یک بار تجویز شده است .
تذکر ۱ : این فواصل برای پیشگیری از بیماریها توسط حجامت می باشد و فواصل مناسب جهت حجامت فرد بیمار باید توسط پزشک معالج تجویز شود .
تذکر ۲ : به تجربه ثابت شده است که حجامت در اطفال و کودکان موجب افزایش رشد قد و وزن ، رفع لاغری ، بی اشتهایی ، ضعف ، تقویت سیستم ایمنی و دفاعی و بالاخره کاهش اختلالات رفتاری و بیقراری و پرخاشگری در ایشان می شود .
تذکر ۳ : در کتب طب سنتی ، جهت درمان زردی ( یرقان فیزیولوژیک ) چند خراش کوچک سطحی در لبه و پشت لاله گوش نوزاد تجویز شده است .
تذکر ۴ : در گذشته حجامت نقش واکسیناسیون فعلی را برای کودکان داشته است و مقاومت آنها در برابر بیماریها توسط حجامت زیاد می شده است .
مثلاً رازی در کتاب (( الجدری و الحصبه )) از حجامت جهت واکسیناسیون افراد زیر ۱۴ سال در برابر آبله نام برده است .
عده ای نیز معتقدند حجامت در سنین بلوغ موجب کاهش پرخاشگری و سایر عوارض بلوغ می شود .

 

 ------------------------------------------------------------------------------------

 ایام مناسب جهت حجامت

زمان مناسب جهت انجام حجامت را از سه بُعد بررسی می نماییم .
- در طی سال چه فصول و ماه هایی برای حجامت مناسب تر است ؟
- در هر ماه چه روزهایی برای حجامت مناسب است ؟
- در هر روز چه ساعتی جهت انجام حجامت مناسب تر است ؟
امام رضا ( ع ) : فصل بهار روح زمان هاست و در این فصل خون به هیجان در می آید . لذا از فصد و حجامت در این فصل استفاده کن .
امام صادق ( ع) حجامت کردن در ثلث اول فروردین ماه ( آذر ماه رومی ) باعث صحت یک سال از بیماری هاست به اذن خداوند متعال
در احادیث ائمه معصومین علیه السلام به خصوص امام رضا ( ع) از حجامت در ماه کانون اول رومی ( دی ماه ) نهی شده است .
به طور کلی به ترتیب فصول بهار ـ پاییز ـ تابستان و زمستان جهت انجام حجامت توصیه شده اند

 البته بیان این ترتیب بدین معنی نیست که حجامت در فصول زمستان بی فایده می باشد . بلکه موید تاثیر بهتر حجامت در ترتیب عنوان شده می باشد و چه بسا حجامت حتی در دی ماه نیز در راستای درمان بیمار لازم تشخیص داده شده و تجویز شود .

 ------------------------------------------------------------------------------------

حجامت در چه روزهایی بیشتر توصیه شده است ؟

- تاثیر جاذبه ماه و خورشید بر روی جانداران از دیرباز مورد توجه دانشمندان و حکما بوده است . در برخی احادیث نیز بر حجامت در ایام پر فشار ماه که جاذبه و خورشید در حداکثر میزان است تاکید شده است.
- جاذبه ماه و خورشید همچنان که بر آب دریا تاثیر دارد و باعث جزر و مد آب میشود همچنین بر ترکیبات موجود در خون انسان نیز موثر می باشد . و امروزه این مسئله کاملاً به اثبات رسیده است .
امام رضا (ع) : خون در افزایش هلال ماه افزایش می یابد و در کاهش هلال کاهش می یابد .
رسول اکرم(ص) : هر کس روز سه شنبه هفدهم یا نوزدهم یا بیست و یکم ماه قمری حجامت کند ، شفای بیماری یکسال او خواهد بود .
در روایت دیگری هفتم ماه حزیران رومی ( تیرماه ) برای حجامت توصیه شده است .
با توجه به روایات مختلف و متعدد ، حجامت در روزهای هفتم ، چهاردهم ، هفدهم ، نوزدهم ، و بیست و یکم ماه قمری به عنوان بهترین روزها تاکید شده است .
با توجه به روایات مختلف و تطبیق آن با تاثیر جاذبه ماه می توان چنین نتیجه گرفت که دهه دوم هر ماه قمری برای حجامت بهتر از سایر ایام ماه است .

حجامت در هفته :

احادیث و روایات فراوانی پیرامون حجامت در هفته وجود دارد و برخی روزها هفته برای حجامت توصیه بیشتری شده اند . آنچه در احایث مختلف وجود دارد استحباب حجامت در روز دوشنبه و پنجشنبه و نهی آن در روز جمعه می باشد .
ـ ذکر این نکته مجدداً لازم است در صورتی که وضعیت بیمار ایجاب کند و اضطراری وجود داشته باشد بر طبق روایات معصومین با دادن صدقه و تلاوت آیه الکرسی و ذکر صلوات ، حتی در روز جمعه نیز می توان حجامت نمود .

ساعات مناسب جهت انجام حجامت :

بهترین ساعات روز برای حجامت ساعت دوم و سوم پس از طلوع خورشید و ساعات نزدیک به غروب می باشد.

 ------------------------------------------------------------------------------------

 آیا حجامت فقط برای بیماران مفید است ؟

پاسخ این سوال منفی می باشد . همانطور که از احادیث متواتر مشخص است و تجربه و تحقیقات نیز آن را به اثبات رسانده است یکی از مهمترین اثرات حجامت تاثیر در پیشگیری از بیماریهاست و تقدم پیشگیری بر درمان بر همگان مبرهن و آشکار است .

مشاهدات پزشکان مجرب عضو (( موسسه تحقیقات حجامت ایران )) موید این مطلب است که سالمندانی که به طور مرتب جهت پیشگیری از بیماریها حجامت شده اند دارای سیستمهای درونی سالمتری نسبت به سایر افراد می باشند . البته تحقیق علمی و دقیقی به صورت گذشته نگر بر روی این افراد انجام نشده است که با عنایت خداوند ـ انشاءا… ـ در آینده ای نزدیک انجام خواهد شد .
همانگونه که پیشتر نیز گفتیم پیامبر اسلام ( ص ) فرموده انده که حجامت در روز سه شنبه هفدهم ، نوزدهم و یا بیست یکم ماه قمری صحت بخش بیماری یک سال است .
مشابه این حدیث ـ که بر بُعد پیشگیری حجامت تاکید دارد ـ به گونه های مختلف از معصومین ( ع ) به طور متواتر و فراوان در کتب معتبر روایی موجود می باشد .
در حدیث معراج نیز آمده است (( یا محمد ! احتجم و امر امتک بالحجامه )) یعنی ای محمد ( ص ) حجامت کن و امتت را به حجامت امر کن .
با توجه به این حدیث شریف نیز در می یابیم که حجامت برای همه امت پیامبر توصیه شده است ، نه فقط بیماران .

 ------------------------------------------------------------------------------------

 چه افرادی را نباید حجامت نمود ؟

حجامت پیشگیرانه خطر آفرین نیست و با رعایت اصول صحیح می توان آن را حداقل سالی دو مرتبه در فصل بهار و پاییز انجام داد . ولی حجامت به منظور درمان ، اگر توسط افراد غیر مطلع انجام شود ممکن است نه تنها موجب درمان نگردد بلکه مشکلاتی را نیز برای بیمار ایجاد کند. ـ تجربه نشان داده است که برای افراد ذیل نباید حجامت انجام شود :

۱- افرادی که طبق تعریف طب سنتی در گروه بلغمی مزاجها قرار می گیرند. در این افراد ابتدا باید غلبه بلغم را با برنامه غذایی و تجویز مسهل رفع نموده و سپس حجامت انجام داد .
۲- زنان باردار تا پایان ماه چهارم حاملگی ( تشکیل کامل جنین )
۳- حجامت زنان در ایام عادت ماهانه ( رگل) به خصوص در اواخر عادت ممکن است موجب افت شدید فشار خون و مشکلات دیگر شود .
۴- افراد دچار مشکلات انعقادی مثل کمبود پلاکت و هموفیلی
۵- عده ای از پزشکان معتقدند که در افراد دچار فشار خون خیلی بالا ابتدا باید فشار خون را کنترل نمود و سپس اقدام به حجامت کرد.
اما عده ای دیگر از پزشکان نیز معتقدند که حجامت این افراد هیچ مانع و خطری ندارد و حجامت را باعث تعدیل فشار خون این افراد می دانند

 ------------------------------------------------------------------------------------

انواع حجامت

در کشور های غربی حجامت تقریباً با ۱۰ روش انجام می شود . ولی در طب سنتی ایران حجامت به طور کلی به دودسته تقسیم می شود .

۱- حجامت خشک : Dry cupping
2- حجامت تر : Wet cupping
حجامت خشک : نوعی حجامت است که در آن خونی از بدن خارج نمی شود ، بلکه تنها عمل مکش ( Suction) روی پوست انجام می شود . حجامت خشک خود بر دو قسم است :
الف : سرد و خشک ـ ب ـ گرم و خشک
حجامت گرم و خشک در فرهنگ عامه اصطلاحاً به کوزه یا لیوان گذاری معروف می باشد . حجامت خشک در نقاط مختلفی از بدن انجام می شود و در درمان بسیاری از دردها و بیماریها نقش موثری دارد . اینگونه از حجامت موجب انبساط عروق و رفع انسداد آنها و تحریک دیواره مویرگها می شود و در افزایش توان سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد .
حجامت تر : این نوع از حجامت با خارج نمودن مقداری از خون بیمار همراه می باشد . مواضع توصیه شده جهت انجام حجامت تر در مکاتب مختلف طب سنتی متفاوت می باشد . اما در طب اسلامی مواضع زیر بیشتر تاکید شده است .
۱- حجامت عام : بین دو کتف ، حدود مهره های سوم و چهارم سینه ای T3 و T4 انجام می شود و در احادیث و روایات با عنوان (( حجامت منافع )) نام برده شده است .
۲- حجامت سر : محل این حجامت یک وجب شخص حجامت شونده از نوک بینی تا فرق سر می باشد . این گونه از حجامت با تکنیک خاصی انجام می شود و در روایات با عنوان (( حجامت نجات بخش )) نام داده شده است .
۳- حجامت کمر یا چاربند : این حجامت در گودی کمر ، حدود مهره S1 انجام می شود و از آن در روایات با نام (( حجامت رهاننده )) یاد شده است .
امام صادق ( ع ) فرمودند : رسول خدا ( ص ) در سه نقطه حجامت می فرمود : سر ، بین دو کتف و کمر
۴- حجامت ساقها : در یک وجب بالاتر از قوزک ، پشت دو ساق انجام می شود .
۵- حجامت نقره : در گودی گردن انجام می شود و مختص اطفال می باشد . انجام این گونه از حجامت برای بزرگسالان به علت احتمال ایجاد فراموشی نهی شده است .
۶- حجامت چانه
۷- حجامت پشت گوش
۸- حجامت موضعی : بر اساس تشخیص پزشک و نوعی بیماری در موضع خاصی انجام می شود . از جمله حجامت روی کفلها ، اطراف مقعد ، روی رانها ، حجامت کلیه ، قاعده ریه ، حجامت کبد . …..
۹- حجامت خورشیدی : در واقع همان حجامت عام است ، با این تفاوت که برای آماده نمودن بیمار و هدایت خون به موضع حجامت ، قبل از انجام حجامت تر ، اطراف موضع حجامت با بادکش لغزان تحریک شده و سپس حجامت انجام می شود .
توجه : برای آماده سازی بهتر موضع حجامت ـ جهت حصول نتیجه بهتر از حجامت نوعی خشک یا تر ـ می توان موضع حجامت را با روغن زیتون ، روغن سیاهدانه و یا گل بنفشه چرب نمود .

 ------------------------------------------------------------------------------------

 پاسخگوی سئوالات زیر آقای حسین خیراندیش، رئیس انجمن تحقیقات حجامت ایران می باشد.

1- جناب آقای خیراندیش، بفرمایید با وجود شتاب علم در دنیای امروزی، می توانیم از "حجامت" به عنوان یک روش درمانی استفاده کنیم؟

هر روش درمانی که سابقه ی بیشتری داشته باشد، از نظر علمی معتبرتر به حساب می آید، زیرا تجربیات درمانی مثبت یا منفی به معنای حیات انسان ها یا اتلاف جان انسان هاست.
وقتی گفته می شود یک روش درمانی هزار ساله یا هفت هزار ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول سال های متمادی، این روش درمانی را تجربه کرده اند و از آن بهره گرفته اند، بنابراین ما حق نداریم تجربیاتی را که به قیمت جان انسان ها تمام شده است، به راحتی زیر پا یا کنار بگذاریم.
این که برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است، از نظر علمی استدلال غیرعقلایی و غیرعلمی است، زیرا اگر بخواهیم هر روشی را جایگزین کنیم، باید دوباره جان انسان ها را ملاک تجربه قرار دهیم تا بعد از سال ها بفهمیم این روش درمانی مفید هست یا خیر؟

2- در بین روش های طب سنتی، چه روشی می تواند برای درمان همواره مورد استفاده قرار گیرد؟

در بین مجموعه ی روش های طبی که شامل استفاده از گیاهان دارویی، داروهای معدنی و حیوانی و رفتارهای درمانی است، تنها رفتار استراتژیک، فراگیر و عمیق مورد استفاده در تمامی طول عمر از طفولیت تا کهنسالی، "حجامت" است که به منظور درمان یا پیشگیری انجام می شود.
انسان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ها می تواند با سالی حداقل یک یا دو مرتبه حجامت کردن، بسیار کمتر در معرض بیماری قرار گیرد و برای درمان به تناسب نوع بیماری، مزاج و طبع خود می تواند از یک نوع حجامت خاص به صورت حجامت گرم و خشک (بادکش) یا حجامت تر(خون گیری) استفاده کند.

بنابراین اولاً همه ی حجامت ها خون گیری نیست. ثانیاً میزان دفع خون نقش اساسی در درمان ندارد، به طوری که حتی با گرفتن تنها 3 سی سی خون می توانیم به درمان برسیم و بالاترین حجم خون در حجامت 30 تا 50 سی سی است و جریان خون بعد از آن قطع می شود.
پس نگرانی در مورد کاهش حجم خون بی مورد است. ضمن این که درمان به وسیله ی حجامت برای بیماری های مختلف فرق دارد. مثلاً حجامت بیمار مبتلا به سردرد میگرنی با بیمار دیابتی یا بیمار دارای دیسکوپاتی (بیماری های مربوط به دیسک) با بیمار سیاتالژی(مربوط به عصب سیاتیک) متفاوت است.

3- با اهدای خون، گردش خون بهتر انجام می شود و خون اهدا شده هم مورد استفاده قرار می گیرد، در حالی که خون حجامت دور ریخته می شود؟ آیا خون ورید(اهدا شده) با خون حجامت تفاوتی دارد؟

در طرحی پژوهشی که در بیمارستان لقمان حکیم تهران انجام شد، فاکتورهای بیوشیمی موجود در خون وریدی(خون اهدا شده) را با خون حجامت، هم زمان مقایسه کردیم که تفاوت های فاحشی مشاهده گردید. طوری که فقط میزان کلسترول خون حجامت، 5/2 برابر بیشتر از خون ورید بود، بنابراین برای کاهش میزان کلسترول خون، انجام حجامت بسیار مفید است.
هم زمان سم موجود در خون حجامت را با سم خون وریدی مقایسه کردیم که دریافتیم سم موجود در خون حجامت 23 برابر سم خون وریدی بود که با توجه به فراوانی مسمومیت های غذایی، شیمیایی، آلرژیک و تنفسی که بر اثر پراکندگی سرب و آلاینده های دیگر در محیط های صنعتی و عمومی و شهرهای بزرگ وجود دارد، حجامت برای مقابله با این تهدیدات جانی کافی است.
جالب است بدانید که پیامبراکرم(ص)، حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) این موضوع را متذکر شده اند که "سم از هر کجا وارد بدن شود، از محل حجامت خارج می شود" یا "از موضع حجامت، چیزی جز سم دفع نمی شود".
میزان کلسترول خون حجامت، 5/2 برابر بیشتر از خون وریدی است، بنابراین برای کاهش میزان کلسترول خون، انجام حجامت بسیار مفید است. همچنین سم موجود در خون حجامت 23 برابر سم خون وریدی است.

4- آیا حجامت می تواند برای مجروحان و مصدومان شیمیایی، مفید باشد؟
ما کشوری هستیم که به اشکال مختلف در معرض تهاجم دشمن قرار داریم و جنگ های قرن بیستم به بعد جنگ های میکروبی و شیمیایی است که روش جدید پزشکی در مقابله با این جنگ ها هیچ راه جلوگیری ندارد.
در زمان جنگ تحمیلی، بسیاری از جانبازان شیمیایی که حتی به آلمان اعزام شدند در همان جا شهید شدند و الآن هم هر روز شاهد شهادت جانبازان شیمیایی هستیم.در حالی که ما تجربه کردیم کسانی که موقع شیمیایی شدن حجامت کردند به طور کلی ریه آنها پاک شد و متخصصان می گویند: تنها کسانی از مرحله ی درمان ما خارج می شوند که حجامت کرده باشند.
بنابراین اگر خدای نکرده بمبی شیمیایی و میکروبی در شهری یک میلیونی منفجر کنند چه کاری می توانیم کنیم؟ ما می گوییم در این لحظه هر کسی می تواند دیگری را بلافاصله حجامت کند که به گفته رسول خدا(ص) "سم از محل حجامت خارج می شود" و ما این را در تحقیقات و پژوهش های خود ثابت کرده ایم.
بر اساس طب سنتی انسان های دارای مزاج دموی، صفراوی و معتدل بیشتر به حجامت تر (خون گیری)، انسان های بلغمی به حجامت گرم و خشک (بادکش) و انسان های سوداوی مزاج با تمهیدات دارویی به حجامت تر نیاز دارند.
نمونه های دیگری از بیماری ها وجود دارد که با حجامت درمان شده اند؛ مثلاً برای درمان یک کودک 2 ساله که دارای بیماری هیدروسفالیک (سر بچه بزرگ می شود و در طب کلاسیک با گذاشتن "شنت" آب مغز را به طور مستمر دفع می کنند) بود، سه مرحله حجامت در طول سه ماه، با حجم خون گیری 3 سی سی در هر مرحله انجام شد و کودک درمان گردید.
در مورد دیگری حجامت باعث تقویت هورمون رشد برای افزایش قد در 50 نفر شد.
بسیاری از پزشکان تعجب می کنند و می گویند: " مگر می شود چنین بیمارانی را درمان کرد؟" جواب این است که بله، این کار شدنی است.
بنابراین حجامت روشی به ظاهر ساده و در واقع فوق العاده پیچیده است که مزاج فرد، موضع حجامت، تعداد خراش، میزان خراش، میزان بادکش، زمان حجامت و تمهیدات آن نقش مهمی در درمان و پیشگیری از بیماری دارند.
بر اساس طب سنتی انسان های دارای مزاج دموی، صفراوی و معتدل بیشتر به حجامت تر (خون گیری)، انسان های بلغمی به حجامت گرم و خشک (بادکش) و انسان های سوداوی مزاج با تمهیدات دارویی به حجامت تر نیاز دارند.

 ------------------------------------------------------------------------------------

آیااستفاده ازفوایدحجامت تنهابرای درمان بیماریهاست ؟

بیشترین کاربرد انواع حجامت دربعدازبیماریهاست وبامکانیسم مختلفی ازجمله تنظیم سیستم ایمنی موجب پیشگیری ازبیماریها می گردد و بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که کاربردحجامت فقط برای درمان بیماریها نیست .

 ------------------------------------------------------------------------------------

 حجامت نسبت به سایرروشهای درمانی متداول چه مزیتهایی دارد؟

بطورکلی حجامت یک روش درمانی بدون عوارض جانبی است واگربه صورت تخصصی ازآن استفاده شود برتری های فراونی نسبت به روشهای درمانی جاری مانند مصرف داروهای شیمیایی وجراحی دارد.مزیتهای درمان باحجامت می توان بطورخلاصه بدین شرح بیان کرد:

1-حجامت یک روش درمانی بدون عوارض جانبی است .
2-حجامت برای تمامی سنین (به جزچهارماه اول زندگی )کاربرددارد.
3-حجامت باحداقل توان فنی وتجهیزات اجرایی می تواند بیماریهای سخت ومزمن رادرمان کند.
4-حجامت هیچگونه وابستگی فنی ؛علمی وابزاری به خارج ازکشورندارد.
5-حجامت یک رفتاردرمانی سرپایی است ونیازی به تجهیزات بیمارستانی ندارد.
6-درحجامت فاکتورهای مداخله گروجودنداردویک رفتارکامل موجب درمان می شود.
7-حجامت یک دستوردینی است و توان جلب تاثیرات روانی درآن بالاست وازاین طریق علاوه برافزایش سطح درمان پذیری موجب تقویت فرهنگ واعتقادات مذهبی وارتباط انسان باخدامی شود.

 ------------------------------------------------------------------------------------

 تاثیر درمان نسبی تا کامل حجامت بر روی بیش از 200 بیماری به اثبات رسیده که در این فهرست برخی از آنها نام برده شده است:

1- سردردهای عصبی و میگرن

2- جوش ها و لکه های صورت

3- تقویت بینایی چشم

4- فشار خون و رفع غلظت خون

5- چربی، قند و اوره خون

6- ترک اعتیاد و ترک سیگار

7- بیماری های پوستی و خارش بدن

8- سکته مغزی و قلبی

9- ریزش مو و شوره سر

10- آرتروز و رماتیسم

11- خواب رفتگی دست و پا

12- کوتاهی قد اطفال و نوجوانان

13- آسم و سرفه و تنگی نفس

14- آلرژی و حساسیت

15- سرماخوردگی مزمن و آنفولانزا

16- نازایی و بیماری های تناسلی

17- افزایش هوش و حافظه اطفال و بزرگسالان

18- افزایش قدرت ایمنی بدن

19- عفونت ها و بیماری های زنانگی

20- ناراحتی های عادت ماهیانه بانوان

21- سینوزیت

22- افزایش اشتها و رفع لاغری

23- اختلالات هورمونی

24- سوء هاضمه و ورم معده

25- سیاتیک و واریس

26- سم خون و عفونت های مزمن

27- بیماری های اعصاب و روان

28- افسردگی و کسالت بدن

29- کیست تخمدان

30- آفت دهان و تبخال

31- رفع موهای زاید بدن

32- اختلالات خواب

33- لکنت زبان

34- سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا

35- هپاتیت

36- دیسک کمر و کمر درد

37- کهیر و اگزما

38- بیماری های پروستات

39- زردی نوزادان

40- سرطان

41- زونا و آبله مرغان و اوریون

42- ویار بارداری

43- ضعف و ناتوانی جنسی

44- اسپاسم و گرفتگی عضلات

45- عفونت لوزه

46- ضعف عضلات

47- دلهره و ترس

48- کم خونی

49- پوکی استخوان و دندان

50- چین و چروک پوست

و بیش از یکصد و پنجاه بیماری دیگر.

 ------------------------------------------------------------------------------------

نقاط مختلف مورد حجامت بدن و خواص هر یک از آنها:

*حجامت سر (نجات بخش)

محل انجام در بالای سر می باشد .

خواص: درمان بیماری های اعصاب و جنون ، تقویت چشم و تقویت مغز

*حجامت عام ( نافع )

محل آن بین دو کتف می باشد و بیشترین توصیه انبیاء و اولیاء و دانشمندان طب سنتی به حجامت کردن در همین نقطه از بدن می باشد .

خواص آن عبارت است از : تفصیه خون ، درمان خفقان ، درمان همپیتزی یعنی( سرفه خونی) ، طپش قلب ، هموراژیک ، دوران سر که از سنگینی معده می باشد و درمان درد های مزمن مثل درد کلیه ، مثانه ، رحم ، باز کردن قاعدگی ، درمان آکنه و جوش بدن ، میگرن و سر درد های مزمن .

*حجامت اختدعین (کتف ها )

محل آن در دو طرف پشت کتف ها و بر روی استخوان های اسکاپولا (برابر با کتف) می باشد و نتیجه عمل آن شبیه فصد ورید قیفال می باشد به معنی درمان و رفع سنگینی سر ، صورت ، چشم ها ، گوش ها و شروع درد دندان ها (خصوصا دندان های آسیاب) بر طرف کردن حالت لرزش در سر ، باز کردن رنگ رخسار، رفع درد در دست ها و درمان سندرم مچ دستی ( نوعی احساس درد و مورمور شدن در مچ دست ها است که بیشتر در خانم ها دیده می شود ) .

*حجامت تحت الذقن یا زیر چانه

خواص : درمان زخم های دهانی ( قلاع ) ، بهبود وضعیت گردن ، بهبود رنگ رخسار ، رفع بیماری های دهان و دندان ، تصفیه خون از سر ، فک ها و لثه ها می نماید . اگر این حجامت همه ماه ها انجام شود به شرط انجام مسواک مرتب ، لثه ها و دندان ها برای همیشه سالم می ماند .

حجامت پشت گوش ها

خواص : رفع سرگیجه ، بی عقلی و پیری زود رس ، جلوگیری از سفید شدن مو ها ، درمان بیماری های چشم (نظیر عفونت ها ، گل مژه ، ریزش مژه و ابرو ها ) .

*حجامت کمر (رهاننده )

محل آن در گودی کمر می باشد .

خواص : رفع درد و اسپاسم کمر ، رفع جوش و دمل در ناحیه کمرو باسن ، درمان التهاب رحم ، تخمدان ها و مثانه ، نقرس ، بواسیر ، خارش پشت ، دوالی (بیا اگر این حجامت همه ماه ها انجام شود به شرط انجام مسواک مرتب ، لثه ها و دندان ها برای همیشه سالم می ماند .

*حجامت پشت گوش ها

خواص : رفع سرگیجه ، بی عقلی و پیری زود رس ، جلوگیری از سفید شدن مو ها ، درمان بیماری های چشم (نظیر عفونت ها ، گل مژه ، ریزش مژه و ابرو ها ) .

*حجامت کمر (رهاننده)

*محل آن در گودی کمر می باشد .

خواص : رفع درد و اسپاسم کمر ، رفع جوش و دمل در ناحیه کمرو باسن ، درمان التهاب رحم ، تخمدان ها و مثانه ، نقرس ، بواسیر ، خارش پشت ، دوالی (بیا DVT وورم پا ها ). حجامت کمر بهترین حجامت برای درمان کیست تخمدان و فیبروم رحیم می باشد .

*حجامت زانو ها

خواص : رفع دمل های چرکی و مزمن در ساق پا ها، رفع اخلاط گرم از زانو ها و درمان درد زانو ها (به شرط ی که در دفعات متعدد حجامت انجام شود ) .

*حجامت ساق پاها

خواص: تصفیه خون ، بازکردن خون قاعدگی (درمان آمنوره) مفید در بیماران کم خونی ارثی مثل تالاسمی و غیره ، رفع خارش کلی بدن ، درمان سندرم ساق پای بی قرار ، درمان واریس پاها ، درمان واریس پا ها، درمان درد سیاتیک ، درد کمر و اسپاسم ساق پاها .

خاصیت : این حجامت مانند فصد صافن پا عمل میکند

 ------------------------------------------------------------------------------------

کانال تلگرام حجامت

 ------------------------------------------------------------------------------------

 .بادکش درمانی

آموزش روش عملی انجام بادکش

 ۱- ابتدا یک پنس و یا در صورت عدم دسترسی به آن، یک قیچی مناسب، آماده کنید.( بهتر است از قیچی های سبک کاغذ بری یا قیچی های استیل استفاده شود.)

 ۲- مقدار متناسبی پنبه را با پنس گرفته پنس را قفل کنید.

 ۳- نوک پنس را کف دست خود گذاشته، دست خود را ببندید و در حالی که فشار ملایمی اعمال می کنید، با دست دیگر، پنس یا قیچی را در یک جهت بچرخانید تا پنبه دور پنس به خوبی پیچیده شود

 ۴- برای اینکه بفهمید مقدار پنبه ای که استفاده کرده اید مناسب هست یا خیر، در پایان مرحله فوق باید طول پیله ای که از پنبه حاصل می شود حدود سه سانتی متر و عرض آن در بیشترین جا حدود یک و نیم سانتی متر باشد، اگر این طور نبود نگران نباشید؛ با چند بار تکرار، تجربه کافی را به دست خواهید آورد

 ۵- تعدادی استکان یا لیوان شیشه ای آماده کنید، تعداد و اندازه آنها با توجه به محل بادکش تعیین می شود؛ به این معنی که:

 * هر قدر منطقه وسیعتر باشد، تعداد لیوان ها بیشتر است.

 * هر قدر بافت چربی و عضله منطقه نسبت به بافت استخوانی بیشتر باشد، استکان یا لیوان می تواند بزرگتر انتخاب شود.

 * در سنین پایین تر در همه جای بدن بهتر است از استکان کوچک استفاده شود.

 نکته: شیشه ای بودن لیوان یک خاصیت مهم دارد و آن هم دیدن اتفاقاتی است که درون آن خواهد افتاد.

 تذکر مهم: کاملا دقت کنید که لبه این لیوان ها بریدگی یا ترک خوردگی نداشته باشد درغیر این صورت، امکان ایجاد بریدگی های شدید وجود دارد.

 ۶- برای اینکه نتیجه بهتری از بادکش حاصل شود بهتر است محل بادکش را با یک روغن مناسب چرب کنید.( برای این کار از روغن هایی مانند؛ زیتون، کنجد، هسته قیسی، بادام تلخ، سیاهدانه و … استفاده کنید.)

 ۷- نوک پنس را داخل الکل فرو ببرید تا پنبه کاملا خیس شود، با فشردن پنبه به لبه های شیشه الکل، الکل اضافه آن را کاملا بگیرید.

 تذکر: استفاده از الکل صنعتی به جای الکل طبی، آتش بهتر و بادکش موثرتری را برای شما فراهم خواهد کرد.

 ۸- پنبه آغشته به الکل را آتش بزنید.

 ۹- لیوان را با دست دیگر گرفته در حالی که هر دو دست را در حداقل فاصله نسبت به پوست بدن نگه داشته اید، تنها برای یک لحظه( تاکید می کنیم تنها یک لحظه) آتش را داخل لیوان کرده از آن خارج نموده بلافاصله لیوان را روی پوست قرار دهید؛ خواهید دید که پوست، به داخل لیوان برآمده شده، لیوان به خوبی به پوست خواهد چسبید. شمای زیر می تواند به درک بهتر اقدامات فوق کمک کند:

  ۱۰- اگر کارهای قبل را به درستی انجام داده باشید، پوست بین ۲ تا ۳ سانتی متر به داخل لیوان برجسته می شود.( البته در پوست های مختلف، نقاط مختلف بدن و در اندازه های مختلف لیوان، این مقدار می تواند متفاوت باشد) و با وارد کردن کشش معمولی از پوست جدا نخواهد شد.

 ۱۱- لیوان بادکش باید بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، روی پوست بماند. در پایان با وارد کردن کمی فشار به لبه لیوان در محل چسبیدن آن به پوست و ورود کمی هوا به داخل آن، لیوان به راحتی جدا خواهد شد.

 بادکش گذاری به راحتی قابل انجام است، مثلا اینجا، در یک خوابگاه دانشجویی:

  و با وسایل ساده ای مثل لیوان هایی که در هر خانه ای پیدا می شود:

 12- یک روش ساده بادکش گذاری: یک روش ساده برای بادکش گذاری که به سادگی قابل اجراست این است که مقداری پنبه را داخل درب یک بطری نوشابه قرار داده کمی روی آن الکل بریزید و روی پوست منطقه مورد نظر قرار داده پنبه را آتش بزنید. حالا لیوان را روی آن قرار داده تا شعله خاموش و پوست به داخل لیوان برجسته شود. با این روش ساده، شخص حتی می تواند قسمت هایی از بدن خود را نیز به سادگی بادکش کند.

 نکات مهم در بادکش گذاری

 ۱- در بیماری های مختلف، معمولا یک بار بادکش انداختن در هر روز کفایت می کند. در بعضی موارد خاص ممکن است نیاز به تکرار آن در طول روز باشد.( مثلا در مورد سنگ کلیه ای که در مسیر حالب در حال حرکت است، با جا به جا شدن سنگ و عوض شدن محل درد، می توان نقاط جدید را بادکش کرد.) بادکش بیش از حد می تواند منجر به آزردگی پوست شود.

 ۲- بروز چند عدد تاول در محل بادکش طبیعی است و بعد از چند روز خود به خود بهبود می یابند. توجه داشته باشید که تاول های ناشی از بادکش خیلی دیر جذب می شوند، لذا بهتر است آنها را به آرامی تخلیه کنید.

 ایجاد تاول روی پوست بیمار پس از بادکش چند علت عمده دارد:

 * ضعف و سستی پوست بیمار.

 * زیاد بودن فشار منفی ایجاد شده.

 * طولانی بودن مدت زمان بادکش.

 لذا با کنترل وضعیت پوست طی مدت زمان بادکش و تنظیم مدت زمان بادکش و میزان خلاء ایجاد شده می توان تا حد زیادی از این مسآله جلوگیری کرد. بنابر دیدگاه طبّ سنّتی، بادکش در محلّ، ایجاد حرارت می کند ولذا تاول های ایجاد شده، نوعی سوختگی سطحی و ملایم محسوب می شوند.

 ۳- در بادکش متحرک(لغزان) افرادی که دارای جوشهای متعدد پوستی هستند احتیاط کنید؛ چراکه گذر بادکش از روی هر کدام از جوش ها ممکن است باعث خروج چرک و خون شود.

 ۴- کبودیهای ناشی از بادکش، واکنش طبیعی بدن است و جای نگرانی ندارد و طی ۵ تا ۱۰ روز کاملا برطرف می شود. برای رفع سریعتر این کبودی ها می توان از ماساژ موضع بادکش بلافاصله پس از بادکش گذاری بهره گرفت. با کنترل میزان مکش پوست بیمار و تنظیم مدت بادکش، می توان از کبودی شدید پوست جلوگیری نمود. در مورد بادکش صورت، بهتر است از بادکش متناوب(منقطع) کمک گرفت.

 ۵- در صورتی که بیمار طی بادکش گذاری دچار حالات تهوع، سرگیجه و یا عرق سرد شد؛ بلافاصله بادکش را از بدن جدا کنید و بیمار را به پهلوی راست بخوابانید و پاهای او را به داخل شکم خم کنید. علایم فوق طی چند دقیقه کاملا رفع می شوند. برای رفع سریعتر علایم از یک قاشق عسل خوراکی( به صورت مکیدن) یا یک لیوان شربت عسل استفاده کنید.

 ۶-  میزان مکش لیوان در افراد لاغر و ضعیف باید کمتر از افراد چاق باشد؛ زیرا بادکش شدید پوست آنها، باعث تورم بافتی(التهاب) و اسپاسم(گرفتگی) عضلانی می شود.

 ۷- طبع بادکش، گرم و خشک است.

 ۸- بادکش برخی نواحی مانند پهلوها یا پشت کاسه زانو دردناک است و باید در انجام آنها احتیاط کرد.

 موارد منع انجام بادکش

 ۱- روی محل های فعلی فتق.(اگر بیمار سابقه فتق دارد و از ترمیم کامل آن مطمین نیستیم هم بهتر است در انجام بادکش احتیاط کنیم.)

 ۲- بادکش مستقیم ستون فقرات کودکان خردسال.

 ۳- شاید مهمترین مورد منع استفاده از بادکش، در نواحی شکم و کمر زنان باردار است که ممکن است منجر به تحریک انقباضات رحمی شود.

 کاربردهای درمانی

 قبل از ورود به بحث، لازم است تذکّر داده شود که بادکش درمانی، در اکثر مواقع به عنوان درمان تکمیلی در کنار روش های درمانی اصلی کاربرد دارد ولذا بهتر است با تجویز پزشک و همراه با سایر اقدامات درمانی انجام شود.

 تذکّر: به طور معمول، در هر روز، یک مرحله بادکش انجام می شود.

 * بادکش وسیع شکم

 بادکش، روی کلّ نواحی شکم از زیر دنده ها تا بالای ناحیه تناسلی گذاشته می شود.

 - درمان تکمیلی چاقی در بلغمی ها(سرد مزاج ها): ۴۰ مرحله

- درمان تکمیلی یبوست: ۴۰ مرحله

- درمان تکمیلی زخم معده: ۴۰ مرحله

- درمان تکمیلی عفونتهای تناسلی: ۱۴ مرحله

- درمان تکمیلی دیسمنوره(قاعدگی دردناک): ۱۴ مرحله

 * بادکش سیاتیک 

 در مسیر عصب سیاتیک(از وسط باسن تا پایین ساق) در خطّ وسط انجام می شود.

 - درمان تکمیلی سیاتالژی: ۱۴ تا ۴۰ مرحله

- درمان خواب رفتگی اندام تحتانی: ۷ تا ۱۴ مرحله

- درمان خستگی زودرس اندام تحتانی: ۷ تا ۱۴ مرحله

  * بادکش زیر پستان

 اوّلین بادکش، زیر پستان هر طرف گذاشته می شود و بادکش های بعدی زیر بادکش اوّل در طول خطّی که به طور مورّب از زیر پستان هر طرف تا روی تخمدان همان طرف کشیده می شود؛ انداخته می شود. محلّ تخمدان را می توانید در پاین ترین قسمت شکم و در دو طرف راست و چپ فرض کنید. روش دیگر انجام این نوع بادکش آن است که بادکش ها را از زیر پستان در خطّی مستقیم تا کنار ناف بیندازیم.

 - درمان تکمیلی هایپر منوره(خونریزی قاعدگی شدید): ۳ تا ۷ مرحله.(برای کم کردن خونریزی قاعدگی، بهتر است به طور همزمان، نقطه حجامت عام، یعنی بین دو کتف را نیز بادکش کرد.)

- درمان التهاب پستان: ۷ مرحله.

- حجیم کردن پستان: ۴۰ مرحله.

- درمان تکمیلی خون دماغ(بادکش در طرف درگیر): ۱ تا ۳ مرحله.

  * بادکش پستان 

 در مرکز و حاشیه پستان ها انجام می شود.

 پستان ها را می توان هم زمان بادکش کرد یا این که در هر بار انجام بادکش یک پستان را بادکش کرده و بعد از اتمام، پستان بعدی را بادکش نمود. در پستان های بزرگ، باید از لیوان های بزرگتر استفاده شود.

 این نوع بادکش، به دو روش قابل انجام است:

  - حالت اول: در صورتی که تمام سینه را بتوان در داخل یک لیوان بزرگ جا دهید، انجام بادکش با یک لیوان به صورتی که کل سینه داخل آن قرار گیرد توصیه می گردد، مخصوصاً اگر هدف بزرگ کردن سینه ها باشد.

- حالت دوم: در صورتی که حالت اول امکان پذیر نبود، می بایست لیوان ها را در اطراف سینه و دور تا دور آن قرار داد.

تذکر: بادکش پستان اگر به منظور افزایش شیر مادران شیرده انجام می شود؛ باید با فشار کمتری انجام شود.
 - درمان تکمیلی کیستهای پستانی: ۴۰ مرحله.

- حجیم کردن پستانها: ۴۰ مرحله.

- درمان تکمیلی افتادگی سینه: ۴۰ مرحله.

- افزایش شیر مادران شیرده: 40 مرحله.

 * بادکش زانو 

 در چهار طرف استخوان کشکک زانو(با تمرکز روی محلّ اصلی درد) و در صورت ضرورت، در گودی پشت زانو انجام می شود.

 - درمان تکمیلی درد زانو در افراد بلغمی مزاج: ۱۴ مرحله.

- درمان تکمیلی درد ناشی از آرتروز: ۴۰ مرحله.

- درمان تکمیلی آب آوردن زانوها: ۴۰ تا ۱۲۰ مرحله.

  ۳-۴ عدد بادکش روی هر کتف انداخته می شود.

 - درمان تکمیلی سرما خوردگی: ۳ مرحله.

- رفع خستگی شدید: ۳ مرحله.

- رفع اسپاسم های عضلانی این ناحیه: ۱ تا ۳ مرحله.

- درمان خواب رفتگی دستها در افراد سرد مزاج: ۷ مرحله.

- جایگزین حجامت عام در طبایع سرد: ۷ مرحله.

- جایگزین حجامت عام در افرادی که آمادگی حجامت ندارند: ۳ مرحله.

   * بادکش تخمدان 

 در عرض شکم و در بالای ناحیه تناسلی انجام می شود. این نوع بادکش، قرینه شکم، در ناحیه پایینی کمر هم انجام می شود. بهتر است شکم و پشت، به طور متناوب(صبح و شب یا یک روز درمیان) بادکش شوند.

 - درمان کیست تخمدان: ۱۴ مرحله.

- درمان تکمیلی دیسمنوره(قاعدگی دردناک): ۷ مرحله.

- درمان بی نظمی قاعدگی: ۱۴ مرحله.

- کمک به درمان بعضی از انواع ناباروری: ۴۰ مرحله.

   * بادکش خونساز 

 این بادکش روی استخوان های پهن بدن و به منظور تحریک مغز استخوان به خونسازی انجام می شود. برای این کار، یک روز جلوی بدن(قسمت جلوی ران و روی استخوان جناغ سینه) و روز دیگر، قسمت عقب بدن(قسمت پشت ران، قسمت پشت ساق، روی کتف ها و به طور عرضی روی قسمت بالایی باسن) بادکش می شود.

 - درمان تکمیلی کم خونی: ۴۰ مرحله.

- پیشگیری از پوکی استخوان: ۴۰ مرحله.

- درمان تکمیلی کوتاهی قد: ۴۰ مرحله.

- ایجاد نشاط و شادابی: ۳ مرحله

 ------------------------------------------------------------------------------------