تاریخچه ماساژاز زمانهای بسیار کهن، بشر برای درمان دردها و ناتوانی‌های خود از روشهای مختلف استفاده می‌کرده است. با ورود بشر به عصر زندگی گروهی و اجتماعی، انسانها متوجه درمان دردها و ناهنجاری‌های همنوعان خود شدند و برای این کار از دو روش متمایز استفاده می‌کردند: یکی خوراندن دارو و دیگری استفاده از روشهای درمانی با کمک دست یا ابزار مختلف. استفاده از دست و فشار روی نقاط مختلف بدن از زمانهای بسیار دور در شرق رایج بوده است و ردپای آن را می‌توان در طب سنتی امروز نیز مشاهده کرد. هدف از انجام این گونه اعمال تسکین درد بیمار بدون استفاده از دارو و با کمک دستها بود. ماساژور می‌تواند یک تکنیسین باشد یا یک درمانگر. یک تکنیسین اجازه دارد، ماساژ را به عنوان یک مهارت دستی انجام دهد اما یک درمانگر علاوه بر اجازة استفاده از تکنیک‌های دستی، پیرامون آناتومی، فیزیولوژی، پاتولوژی و روانشناسی انسان نیز آگاهی دارد و این آگاهی را هنگام تمرین و کاربرد ماساژ به کار می‌بندد. تصویری که عموم مردم از ماساژ دارند، و بارها در مجلات و مقالات تکرار شده، این است که ماساژ را تکنیکی عارفانه می‌دانند و معتقدند که ماساژ از طرق شهود و قدرت درونی به مرحلة‌زندگی و حرفه‌ای می‌رسد. ممکن است تصور شود که درمانگرهای مجرب به طور شهودی کار می‌کنند اما در واقع آنها آنچه را که از پیش آموخته‌اند، به کار می‌برند. در ماساژدرمانی، تکنیک‌های ماساژ به طور شهودی کسب نمی‌شوند، بلکه مهارت‌های آن اصول و توجیه علمی دارد و با تمرین، مطالعه و تجربه، دقیقتر می‌شود.
ماساژ چیست؟
تعریف‌های زیادی از ماساژ صورت گرفته که به چند مورد اشاره می‌شود:
q شیوه‌های علمی برای درمان بعضی از بیماری‌هاست که با دستکاری خارجی بافتهای نرم بدن انجام می‌پذیرد و گونه‌های مختلفی از تکنیک‌های ماساژ وجود دارد؛
q دستکاری علمی بافتهای نرم بدن برای درمان؛
q حرکات دقیق دستها روی سطح بدن زنده با هدفهای درمانی؛
q مانور دستهای درمانگر روی پوست بیمار و روی بافتهای زیرجلدی که ممکن است به طور ایستا یا حرکتی باشد و از حیث شدت فشار اعمال شده متغیر است؛
q دستکاری آگاهانه بافت نرم بدن با هدفهای درمانی.
منشأ و سرچشمه ماساژ
براساس اسناد تاریخی، ماساژ قدیمی‌ترین شکل درمان جسمی است که بشر به آن دست یافته است. حرکات ضربه‌ای و مالشی بافت احتمالاً تکامل حرکات غزیزی است که در دیگر پستانداران مشاهده می‌شود. تماس، ضربه و مالش پوست بخش جدانشدنی زندگی ماست. ما با این اعمال احساس و هیجانات خود را به دیگری انتقال می‌دهیم و با او ارتباط برقرار می‌کنیم و این تماس و مالش پوست به تدریج رسمیت یافت و به شکل ماساژ درآمد تا بدن را به حالت استراحت و آرامش درآورد. به تدریج با تکامل پزشکی، ماساژ به گروه روشهای درمانی وارد شده است واژة ماساژ از ریشه عربی مَس گرفته شده که به معنی فشار آرام است. بسیاری از تمدنهای باستان همچون چین، هند، عربستان، یونان، ایتالیا و مصر سیستم پیشرفتة ماساژ خاص خود را به وجود آوردند. منابع بی‌شماری از این فرهنگها در دست است که نشان می‌دهد آنها ماساژ را برای هدفهای مختلف پزشکی به کار می‌بردند. مُبلّغ ماساژ درمانی در غرب فرانسویان بودند. آنان پس از بازگشت از چین در ابتدای سده نوزدهم، کونگ فو تائوتسه را – که نوشته‌های پزشکی چینی است و به 2700 سال پیش از میلاد برمی‌گردد- به فرانسه بردند. از وقتی ماساژ با سیستم پزشکی درهم آمیخت، رواج بیشتری یافت. در سالهای اخیر، ترجمه‌هایی تازه از ماساژ در چین به دست آمده است. در ایالات متحده آمریکا، نخستین بار پزشک جوانی به نام استیل به علت از دست دادن سه فرزند خود به درمانهای غیردارویی روی آورد و روی بیماران خود اقدام به درمان دستی کرد و نتایج مطلوبی به دست آورد. پس از او یکی از شاگردانش با ساده کردن روشهای او مکتب کارپوپراکتیک را به وجود آورد. در ایتدای سده نوزدهم در اروپا، نخستین بار پروفسور پرهنریک لینگ (1776-1839) در سوئد روش ماساژ سوئدی را ابداع و مؤسسه ماساژ را در استکهلم تأسیس کرد در کشور انگلستان فردی به نام سیریاکس روشهای مختلف دست‌ورزی را به کار برد و کاریوپراکتیک را گسترش بخشید. در فرانسه، دکتر ماژنه، با مطالعه روشهای مختلف انگلیسی و آمریکایی و روشهای شرق و شمال آفریقا و تجارب شخصی خود مکتب مانیپولاسیون را ابداع و تکمیل کرد که آکادمی فرانسه و دانشکده پزشکی پاریس در سال 1971 آن را تأیید کرد و اکنون این رشته در دانشگاه‌های این کشور تدریس می‌شود. و فارغ‌التحصیلان آن در نقاط مختلف دنیا مشغول به کارند.
به خاطر پیچیدگی اندامهای انسان، از رویکردهای متفاوتی برای درمان درد و اختلالات عملکردی استفاده می‌شود. برخی از این رویکردها عبارت‌اند از:
طب سنتی غرب
این دیدگاه از روشهای درمانی متفاوتی همچون درمان دارویی و جراحی بهره می‌گیرد. یکی از مشکلات طب سنتی برای درمان اختلالات عضلانی این بود که هیچ یک از آنها به طور اختصاصی روی عضله کار نمی‌کرد. بیماری که در بافتهای نرم خود احساس درد می‌کرد یا زمانی که این بافتها به درستی عمل خود را انجام نمی‌داد، به متخصصان پزشکی – مانند عصب‌شناسان، جراحان یا ارتوپدها و روماتولوژیست‌ها – مراجعه می‌کرد و براساس نوع بیماری خود، یا داروها را مصرف می‌کرد یا به جراحی‌های باز تن می‌داد.
استخوان‌شناسان
متخصصانی که بر روی استخوان‌ها و مفاصل و دستکاری آنها کار می‌کنند.
کاریوپراکتورها
متخصصانی که بر روی درمان مفاصل به ویژه ستون مهره‌ها تمرکز دارند و معتقدند که وجود ناهنجاری‌ها به دلیل قرار نگرفتن درست مهره‌ها است و این عامل بر روی ریشه اعصاب تغذیه‌کنندة عضوها تأثیر می‌گذارد.
فیزیکال تراپ‌ها
متخصصانی که از تمرینات جسمانی و حرکتی برای درمان مفاصل و عضلات استفاده می‌کند. با وجودی که فیزیکال تراپ‌ها امروزه از بسیاری از پیشرفت‌های تکنولوژی مانند آب درمانی، اولتراسوند و تحریکات الکتریکی عضلات بهره می‌گیرند. اما تمرین و حرکت را بیشتر ترجیح می‌دهند. آنان همچنین روی وضعیت‌های حاد نظیر بازتوانی پس از عمل جراحی، صدمات یا ناهنجاری‌های مادرزادی تمرکز دارند.
