آناتومی سلول و بافت

قسمت های اصلی سلول شامل :
غشای سلول در بیرون
هسته سلول در مرکز
سیتوپلاسم سلول بین غشای سلول و هسته سلول
اندامک ها به تعداد زیاد داخل سیتوپلاسم

غشای سلول
غشای سلول علاوه بر محصور نمودن سلول وظایف مهم و پیچیده ای را انجام می دهد.که مهمترین آن ها انتقال آب ، متابولیت های سلولی ومواد مختلف در دو سوی غشاء است .در غشاء سلول لیپید، پروتئین  و مواد قندی وجود دارد.در حقیقت غشاء سلول یک لایه دو طبقه چربی است که پروتئین ها و مواد قندی نیز در آن قرار دارند.قسمت عمده چربی های غشاء سلول فسفولیپید است. پروتئین های غشاء در تمام عرض غششاء وجود دارند.قندها یا در سطح داخلی هستند یا در سطح خارجی قرار دارند.
هسته سلول
هسته سلول قسمتی است که در داخل سلول قرار گرفته است.هسته سلول توسط غشای هسته محصور شده است.غشاء سلول از دو لایه تشکیل شده است و فضائی به عرض ۳۰۰تا ۵۰۰ انگسترم بین آن ها قرار دارد.این غشاء دارای هزاران منفذ است. هر هسته دارای یک یا چند هستک می باشد.هستک غشاء محدود کننده ندارد و یک ساختمان پر از پروتئین است.کروماتین به صورت رشته های طولانی یا دانه های ریزی در هسته سلول وجود دارد.

سیتوپلاسم

قسمت اعظم یک سلول سیتوپلاسم است.سیتوپلاسم محتوی مقدار زیادی اندامک  یا ارگانل و انکلوزیون می باشد.اندامک ها اجزاغء زنده و فعال سلول هستند.قطر اندامک ها متفاوت است و می تواند از چند انگستروم تا چند میکرون باشد. در حقیقت اندامک ها در سیتوسول که بخش مایع سیتوپلاسم است شناورند.به غیر از اندامک ها ،  پروتئین ها ، الکترولیت ها، گلوگز و مقداری فسفولیپید و کلسترول نیز در سیتوسول موجود می باشد.

اندامک های سلول شامل :
۱-رتیکولوم اندوپلاسمیک
۲-دستگاه گلژی
۳-لیزوزم ها
۴-میتوکندری ها

 رتیکولوم آندوپلاسمیک

رتیکولوم آندوپلاسمیک مشابه غشاء سلول است و یک شبکه تور مانند تشکیل می دهد و سیستمی از فضاهای مربوط به هم را که توسط غشاء مفروش شده اند به وجود می آورد.همچنین وزیکول هایی با سطوح زبر و خشن وجود دارند که سطوح خارجی آنها توسط ریبوزم ها پوشیده می شوند.این ها پروتئین هایی را که برای صدور از سلول بوده و احتمالا پیش آهنگ آنزیم های گوارشی هستند تولید می کنند.

وزیکول های انتقال دهنده ممکن است شاهراهی باشند که توسط آن ها پروتئین ساخته شده (ترشح ) به دستکاه گلژی می رسد زیرا جدارهای غشایی آنها با جدارهای غشایی دستگاه گلژی جوش می خورد . علاوه بر اینها یک سری وزیکول های با سطح هموار یا توبول های پیوند شده وجود دارند که در سلول هایی که هورمون های استروئیدی را ساخته و ترشح می کنند فراوان هستند و همچنین ممکن است در تغلیظ یون های کلر که با تولید اسید کلریدریک آزاد در شیره معدی ارتباط دارد نقشی داشته باشند.عمل این وزیکول های با سطح هموار به طور مشخص شناخته نشده اما ممکن است با تبدیل گلوکز به گلیکوزن سر و کار داشته باشند.

دستگاه گلژی

دستگاه گلژی در سلول های ترشحی بسیار مشخص است و در این سلول ها همیشه بین هسته و سطح سلول یافت می شود و مواد ترشحی از میان آن سلول را ترک می کند.دستگاه گلژی از کیسه های کوچک مسطح با سطوح هموار تشکیل شده که روی یکدیگر انباشته می شوند.مواد ترشحی که در وزیکول های خشن ساخته می شود وارد این قسمت شده و به گرانول های زیموژن تبدیل می شوند و به حال ژن در می آیند و در وزیکول های کوچک بسته بندی می گردند.قسمت کربوهیدراتی گلوکز پروتئین ها در دستگاه گلژی به محصول ترشحی سلول های ساغری اضافه می شود.

لیزوزوم ها

لیزوزوم ها وزیکو لهایی هستند که در داخل سیتوپلاسم سلول قرار دارند و توسط یک غشاء تک لایه ای با سطح هموار احاطه شده اند . لیزوزوم ها محتوی بیش از ده آنزیم قوی هستند که یکی از آنها فسفا تاز اسید است . شکل ظاهری لیزوزوم ها با فعالیتشان تغییر می کند.

لیزوزم ها به بعضی مواد که با آن ها تماس پیدا می کنند می چسبند و یا این مواد را در داخل خود می گیرند . عمل آنزیم های لیزوزمی هضم موادی است که به روش فاگوسیتوز یا پینوسیتوز به داخل آن ها کشیده می شوند . لیزوزم ها نه فقط مواد خارج سلولی که وارد آن ها می شوند بلکه همچنین مواد داخل سلولی از قبیل میتوکندری های خرد شده را نیز هضم می کنند.

لیزوزم ها هر گاه از محیط سر بسته خود خارج شوند تمام سلول را از بین خواهند برد و به این دلیل است که می توان آن ها را سیتولیزوزوم نیز نامید.لیزوزم ها در نوتروفیل ها و ماکروفاژها فراوانند و ممکن است در جلوگیری از بیماری اهمیت داشته باشند.

میتوکندری ها

ممکن است تا هزار میتوکندری در یک سلول کبدی طبیعی وجود داشته باشد.میتوکندری ها جزو تشکیلات غشایی هستند و خود از دو غشاء تشکیل شده اند . چین هایی از غشاء داخلی به صورت قفسه هایی به درون قسمت داخلی میتوکندری ها پیش می رود و موسوم به تیغه های میتوکندری است .

آناتومی بافت

به کلیه سلول هایی که شکل یکسان دارند و یک وظیفه را انجام می دهند بافت می گویند.مانند: بافت پوششی ، بافت پیوندی ، بافت عضلانی ، بافت عصبی
بافت پوششی و انواع آن
بافت پوششی سطوح داخلی و خارجی بدن را می پوشاند و شامل بافت پوششی ساده و بافت پوششی مرکب است.

بافت پوششی ساده
شامل یک ردیف سلول است و دارای ۳ نوع بافت می باشد

• بافت پوششی سنگفرشی
• بافت پوششی ستونی
• بافت پوششی مژکدار

بافت پوششی سنگ فرشی: سلول های نازک و پهنی دارد که هر یک سطح زیادی را می پوشانند.این بافت در نقاطی که وجود یک بافت پوششی ظریف لازم است وجود دارد.مانند بافت پوششی دیواره داخلی عروق

بافت پوششی ستونی: سلول های این بافت ستونی شکل هستند و سطح را می پوشانند.سطح بسیاری از غدد از این نوع بافت پوشیده شده است.

بافت پوششی مژکدار: این نوع بافت پوششی همانند بافت قبلی است با این تفاوت که روی سلول های این بافت مژک های قرار دارند.

بافت پوششی مرکب :سلول های این بافت یک شکل هستند و از چند ردیف سلول تشکیل شده اند مانند بافت پوششی پوست بدن که مرکب و از نوع مطبق هستند .و بر دو نوع است:

بافت پوششی مطبق: سلول های این بافت یک شکل هستند مانند پوست بدن.

بافت پوششی موقت: سلول های این بافت در هر طبقه یک شکل خاص دارند مانند بافت سطح داخلی مثانه.

بافت پیوندی یا بافت هم بند
بافت پیوندی فضای بین بافت ها را پر می کند ماده بین سلولی در این بافت فراوان است.بافت های چربی ، غضروفی واستخوانی از انواع بافت پیوندی هستند.