آناتومی عضلات

انواع عضلات بدن انسان
بدن انسان از سه دسته عضله به نام های عضلات صاف( عضلات موجود در دیواره عروق و دستگاه گوارش) ، عضلات مخطط یا  اسکلتی ( روی استخوان ها کشیده شده اند) وعضله قلب تشکیل شده است.عضلات صاف و عضله قلب از نوع غیر ارادی هستند و عضلات اسکلتی که بیشترین توده را در بدن به خود اختصاص  داده اند  از نوع ارادی هستند.

هر نوع عضله کارکرد متفاوتی دارد و رشته های آن دارای شکل خاصی هستند. عضله اسکلتی که اندام ها و بدن را حرکت می دهد، از رشته های دراز، قوی و موازی تشکیل شده است. این نوع عضله، قادر به انقباض سریع و قوی است ولی تنها به مدت کمی می تواند با حداکثر قدرت کار کند. عضله قلبی خون را به سراسر بدن می راند.
این عضله رشته هایی کوتاه، شاخه دار و متصل به هم دارد که شبکه ای را در داخل دیواره های قلب تشکیل می دهند. این نوع عضله می تواند بدون خستگی، مدام کار کند.عضله صاف، کارکردهایی چون حرکت دادن غذا در لوله گوارش را بر عهده دارد. این عضله از رشته هایی کوتاه و دوکی شکل تشکیل شده است که به هم متصل شده، صفحاتی را تشکیل می دهند و می توانند به مدت های طولانی کار کنند.

مشخصات واحد ساختمانی بافت عضلانی

هر عضله یک بخش قابل انقباض  دارد که موجب کوتاه شدن  عضله به هنگام لزوم میشود.کوتاه شدن عضلات در روند انقباض با تحریکات عصبی صورت می گیرد.این بخض قابل انقباض شکم عضله نام دارد. شکم عضله به کمک تاندون ها به استخوان ها وصل شده اند  و بدین ترتیب نیرو حاصل از انتقباض آن به استخوان ها منتقل می شود.واحد ساختمانی شکم عضله که قابلیت انقباض دارد تار عضلانی است که تار ، نامیده می شود.غشای تار عضلانی سارکولیما نام دارد .سیتوپلاسم تار عضلانی نیز موسوم به سارکوپلاسم است.

هسته سلول عضلانی نیز در کنار آن قرار دارد.داخل سلول عضلانی علاوه بر سارکوپلاسم رشته های ظریف تری به نام تارچه وجود دارد.در این تارچه ها رشته های بسیار ظریف تری به نام اکتین و میوزین که از جنس پروتئین هستند دیده میشوند.در اثر حرکت همین رشته ها نازک و ظریف است که انقباض عضله اتفاق می افتد و در نتیجه  حرکت رخ می دهد.یک عضله از تعدادی دسته تارهای عضلانی بوجود آمده است که توسط اپی میوزیوم پوشیده شده است هر تار عضلانی ۱۰تا ۱۰۰ میکرون قطر وگاهی تا چند سانتیمتر طول دارد.
ساختار میوفیبریل ها

درون میوفیبریل ها میوفیلامنت ها قراردارند که سارکومرها را می سازند هر سارکومر از دو رشته پروتینی بنام اکتین و میوزین تشکیل شده است که این پروتین ها با روند پیچیده ای موجبات انقباض عضله را فراهم می سازند .

هر عضله اسکلتی از دو قسمت تشکیل شده است:

بافت عضلانی که خاصیت انقباضی داشته و بیشتر شامل فیلامان های اکتین و میوزین است. بافت عضلانی از فیبرهای عضلانی تشکیل می گردد. هر فیبر عضلانی یک سلول عضلانی است. بافت همبند (یعنی اپی میزیوم،پری میزیوم و اندومیزیوم) که به صورت غلاف هایی بافت عضلانی را احاطه می کنند. این غلاف ها در ترتیب های متنوعی ترکیب شده و تاندون را می سازند که عضله اسکلتی را به استخوان متصل می کند.

ناحیه ای که در آن یک ترمینال آکسونی با یک فیبر عضلانی, ارتباط سیناپسی ایجاد می کند، محل تماس عصبی-عضلانی نامیده می شود.

تماس عصبی عضلانی در تصویر زیر:

عضلات اسکلتی را می توان به گروه های زیر تقسیم کرد:

•  عضلات اندام فوقانی مانند عضله دوسر بازویی
• عضلات اندام تحتانی مانند عضله چهارسر رانی
•  عضلات تنه
• عضلات سر و گردن

 عضله قلبی (Cardiac muscle)

دیواره قلب از خارج به داخل شامل سه لایه به نام های پریکارد، میوکارد و اندوکارد است که به لایه میانی (میوکارد) عضله قلب گفته می شود. میوکارد که بیشترین قسمت قلب را تشکیل می دهد دارای خاصیت انقباضی است.

انواع عضله قلب عبارتنداز:

•  عضله دهلیزی
• عضله بطنی

فیبرهای عضلانی تخصصی-هدایتی (یعنی فیبرهای گره سینوسی-دهلیزی و گره دهلیزی-بطنی)

عضلات صاف (Smooth muscles)

 به طورکلی دو نوع عضله صاف وجود دارد:

عضله صاف چند واحدی (مانند عضلات صاف عروق خونی، راست کننده مو، مژگانی چشم و عنبیه چشم)

عضله صاف تک واحدی (عضله صاف احشایی) (مانند عضلات صاف مجاری صفراوی، جدار روده و رحم)

ویژگی عضله صاف چند واحدی، مجزا بودن فیبرهای عضلانی آن است و معمولا کنترل آنها ازطریق سیگنال های عصبی صورت می گیرد.

فیبرهای عضله صاف تک واحدی (احشایی) ازطریق غشاء های سلولی با یکدیگر ارتباط می یابند. تحریک بخشی از عضله صاف احشایی- بدون حضور یک میانجی- منجربه تحریک فیبرهای مجاور می گردد (یعنی هدایت الکتریکی)

چگونگی نامگذاری عضلات بدن

نام گذاری با توجه به اعمالی که انجام می دهند مانند عضلات باز کننده وخم کننده انگشتان
نام گذاری با توجه به جهت تارهای عضلانی مانند عضلات مایل وعرضی شکم
نام گذاری با توجه به محل چسبندگی به استخوان مانند عضلات درشت نی    وزند اعلایی
نام گذاری برحسب تعداد محل های چسبندگی به استخوان مانند عضلات دوسر وسه سر
نام گذاری با توجه به شکل خاص عضله مانند عضله متوازی الاضلاع
نام گذاری با توجه به موقعیت شان در بدن مانند عضلات سینه ای وعضلات شکم